گوهر ادیان در گزارش قرآن

گوهر ادیان توحید است و گوهر دینداری عبودیت. نویسنده پس از تفکیک مفهومی دو واژه »گوهر« و »ذاتی« نخست به روشهای کشف گوهر دین پرداخته و از سه احتمال نام می برد یکی عقل، دیگر شهود و سوم خود آموزه های دین و سپس با  نقد دو روش نخست، شیوه سوم را می پذیرد، آن گاه معیارهایی را برای کشف گوهر دین از آموزه ها مطرح می کند مثل تحلیل متون دینی، بررسی زیر ساختهای نظام آموزه ها، فرهنگ دینداران و رفتار دینداران. در ادامه به فلسفه شناسایی گوهر ادیان از طریق قرآن اشاره می کند و آن را تنها راه منحصر و معتبر می داند. سپس دو دیدگاه کلی در رابطه با گوهر ادیان را مطرح می کند: 1- انسان محور و 2- اثر محور. در گروه نخست، دیدگاه هایی قرار دارد که دین را پدیده انسانی می داند و نویسنده با نقد این دیدگاه ها به گروه دوم پرداخته و از آن به چند نظریه اشاره می کند و سپس دیدگاه قرآن را بررسی می کند و بر این باور است که قرآن، توحید در عالم تکوین و تشریع را گوهر همه ادیان الهی می داند و برای اثبات این ادعا زوایای مختلف آیات را مورد بحث قرار می دهد: 1- آیاتی که انسان را به جلوه های قدرت، حکمت و ربوبیت الهی در عالم تکوین و تشریع دعوت می کند، 2- آیات مربوط به پیامبران در تاریخ، 3- دعوت اهل کتاب به توحید به عنوان نقطه مشترک و 4- نگاه زبان شناسانه به آیات. در پایان به نقش وحدت گوهر ادیان پرداخته و به چند اثر قطعی و احتمالی آن از جمله نجات بخشی ادیان اشاره می کند و با نقد آن معتقد است که نجات بخشی ناشی از گوهرِ تنها نیست بلکه گوهر و صدف هر دو در آن نقش دارد.